ژینوساید هیدروپولیتیکی مردم کرمانشاه توسط قرارگاه خاتم الانبیای سپاه پاسداران طی پروژه های سامانه آب گرمسیری و دستکاری آبخوانهای زیرزمینی در این منطقه

*جامعه علمی جوانان روژهه لات – شاخه کرمانشاه

چکیده:  استان کرمانشاه دارای منابع عظیم آب، نفت و گاز می باشد که این ویژگی سبب طمع بی حدوحصر رژیم دیکتاتوری ایران

به این منابع طبیعی و تخریب بیش از پیش آن شده است. وقوع بیش از 6000 زمین لرزه غیر طبیعی در کرمانشاه، کشته شدن بیش از 4000 نفر، خشک شدن بسیاری از باغات و چشمه ها در سکونتگاههای اصلی، موج عظیم افسردگی، استرس و سایر اختلالات روانی در شهرستان های سرپل ذهاب، ثلاث باباجانی، جوانرود و گیلانغرب، نا امن شدن و غیرقابل سکونت شدن بسیاری از خانه های این مناطق و دیگر بحران های پیدا و ناپیدای این زلزله ها، همگی ناشی از فعالیت های مستقیم سپاه پاسداران طی پروژهای مذکور است. زلزله های با عامل انسانی (زلزله های القایی) اکنون در تمام محافل علمی دنیا به گفتمانی اصلی تبدیل شده، تا جایی که از سال 1868 تا 2017 حدود 728 زلزله بزرگ توسط فعالیت های انسانی طی تداخل در طبیعت به ثبت رسیده است که با احتساب دو زلزله بزرگ و چندهزار پس لرزه سال گذشته کرمانشاه، این آمار بطور وحشتناکی افزایش یافته است. فعالیت های استخراج معدن، احداث سد، هدایت آب و استحصال منابع آبی ژرف در زیر زمین، حفاری های عمیق و شکستهای هیدرولیکی برای نفت و گاز، بمبهای هسته ای و آسمانخراش های عظیم همگی از جمله عوامل اصلی زلزله های ناشی از تداخل انسان محسوب می شوند.

کلمات کلیدی: ژینوساید، سپاه پاسداران، زلزله القایی، کرمانشاه

 

مقدمه

زلزله هایی که با تداخل انسان صورت میگیرد(Induced Seismicity) به طور روزافزونی در حال افزایش است. هرگونه تداخل در تعادل موجود در گسل های ریز و درشت زیر زمین و یا وارد آوردن فشار به آنها سبب ایجاد زلزله های کوچک و بزرگ خواهد شد. از سال 1868 تاکنون صدها زلزله به ثبت رسیده که ناشی از تداخل انسان در تعادل موجود در پوسته زمین بوده است. طبق آمار اعلام شده توسط محققان دانشگاههای دورهام و نیوکاسل فعالیت های معدن کاری37%، ذخیره آب و سدسازی 22%، استخراج نفت و گاز14%، شکست های هیدرولیکی 6% و استخراج آبهای زیرزمینی 1% از کل زلزله های القایی در تمام جهان را پوشش می دهد. بجز شکست های هیدرولیکی و تزریق آب و گاز در استخراج نفت که به گسل های فعال و خاموش فشار وارد می آورد و ایجاد زلزله های القایی می کند، باقی موارد سبب برهم زدن تعادل وزنی و توازنی پوسته زمین در اطراف گسل ها شده و ایجاد زلزله خواهد نمود.

 در سال 2007 بیش از 100 معدن در چین، زمین لرزه های با بیش از مقیاس 4 را گزارش کردند. زلزله پنج ریشتری معدن پتاس آلمان در سال 1989 پنج نفر را به کام مرگ فرستاد. در تازه ترین تحقیقی که توسط محققان ایرانی دانشگاههای اصفهان، سبزوار و فردوسی مشهد از زلزله های سال 2006 تا 2013 ایران صورت گرفته، مشخصا ارتباط مابین 76000 زمین لرزه با فعالیت های استخراجی در 1550 معدن (Minning) به اثبات رسیده است.

از دیگر عوامل زلزله های القایی می توان به برداشت آبهای زیرزمینی (Groundwater Removing) اشاره نمود. زلزله 1/5 ریشتری لورکای اسپانیا که 10 نفر را به کام مرگ کشاند، نتیجه دهها سال برداشت آبهای زیرزمینی جهت آبیاری محصولات کشاورزی گزارش شد. ژورنال علمی معروف Nature  در سال 2014 علت افزاایش تعداد زلزه ها را در کالیفورنیا برداشت حدود 150 کیلومتر مکعب از آبهای زیرزمینی طی 150 سال گذشته جهت آبیاری محصولات کشاورزی معرفی نموده است. بعد از معادن، بزرگترین عامل زلزله های القایی سدها هستند. ذخیره ملیونها و میلیاردها متر مکعب آب در پشت سدها و ایجاد فشار و وزن بسیار زیاد بر روی گسل های موجود از عوامل اصلی زلزله های القایی هستند. بر اساس مطالعات انجام شده تحرکات گسل ها بر اثر وزن بسیار زیاد آب ناشی از سدها، عامل قویتری نسبت به سایر عوامل زلزله ساز بوده و سدهای با ارتفاع بیش از صدمتر زلزله های شدیدتری را ایجاد خواهند کرد. در جوامع علمی زمین لرزه های ناشی از سدها را Dam-Induced Seismicity گویند. زمین لرزه ها معمولا هنگام شروع آبگیری و یا تخلیه سدها اتفاق می افتند. نخستین زمین لرزه القا شده توسط سد در سال 1932 در سد وادی الفضه الجزایر اتفاق افتاد ولی بزرگترین زلزله ناشی از سد تاکنون با مقیاس 3/6 در سال 1967 در سد کوینای هند به وقوع پیوست که منجر به کشته شدن 180 نفر شد.

یک تجربه جالب و تلخ در مورد زلزله های ناشی از سدسازی در مورد سد Vajont ایتالیا وجود دارد. ارتفاع این سد به 262 متر رسید و یکی از مرتفع ترین سدهای جهان محسوب میشده که طی آبگیری این سد لرزه های متعدد و شدیدی در منطقه به وقوع پیوسته است. پس از حادثه ریزش سد که منجر به فوت حدود 2000 نفر گردید و آب سد کاملا تخلیه شد، تاکنون هیچ حادثه لرزه خیزی در این منطقه ثبت نشده است.

به محض ساخت و آبگیری سد اوروویل کالیفورنیا در سال 1975 زمین لرزه ای در مقیاس 1/6 در این ناحیه اتفاق افتاد. زمین لرزه سیچوان چین در سال 2008 و نیز تجربه های مشابه در تاجیکستان و زامبیا نیز از این دست زلزله های تصنعی به شمار می آیند.

تزریق آب ناشی از استخراج نفت وگاز به چاههای دفع آن، بعنوان یکی از عوامل ایجاد زلزله بخوبی شناخته شده است. این آب شور و بلا استفاده معمولا به چاههای عمیق پوسته زمین تزریق می شود و سبب ایجاد حرکت در گسل های آن می شود. نخستین مثال چنین زلزله هایی در شهر دینوور آمریکا در سال 1961  به دلیل تزریق عمیق آب به قشر زمین در این ناحیه رخ داد.

 

مثال بارز و جدید چنین زلزله هایی در سال 2011 در شهر اوکلاهومای آمریکا اتفاق افتاد که پس از تزریق عمیق آب به درون پوسته زمین زلزله ای به مقیاس 8/5 به وقوع پیوست و در سال 2016 نیز زلزله ی دیگری با همین مقیاس با 9 پس لرزه متوالی به مقیاس های مابین 6/2 تا 6/3 در عرض 3 ساعت در اثر همین فعالیت ها اتفاق افتاد. لرزه ها در شهرهای ممفیز، تنسی، آریزونا و ماری فالین نیز احساس شد. فرماندار وقت اوکلاهوما دستور متوقف ساختن تزریق آب به درون چاههای حفاری شده را فورا صادر نمود. از سال 2009، بر اثر این فعالیت ها تعداد این زمین لرزه ها در اوکلاهوما صدها بار بیشتر از حالت معمول شده و از 2-1 بار در سال به 2-1 بار روز رسیده است!!!! ( چنین حالتی را مقایسه کنید با حالت کنونی در ثلاث باباجانی، سرپل ذهاب ).  با وجود تبانی شرکت های ذی نفع با سازمان نقشه برداری زمین شناسی اوکلاهوما که اعلام کرده بود زلزله ها کاملا طبیعی هستند، در سال 2015 سازمان USGS آمریکا با چاپ مقاله ای صراحتا اعلام نمود که تزریق آب به درون چاههای دفعی عامل اصلی زلزله در اوکلاهوما بوده است.

منابع علمی عامل اصلی زلزله 8/7 ریشتری نپال در آپریل 2015 را نیز تزریق آب به پوسته زمین اعلام نمودند.

نمونه بارز زلزله های حاصل از استخراج منابع هیدروکربنی در جزیره والنیکای اسپانیا بوده است. پس از از شروع عملیات تزریق گاز جهت استخراج بیشتر، شبکه لرزه نگاری اسپانیا افزایش ناگهانی را در زمین لرزه ها ثبت نمود. زمین لرزه های با دامنه 4/3 – 7/. بیش از 1000 بار در حدود 40 روز به وقوع پیوسته و با توجه به افزایش نگرانی عمومی در این مورد دولت اسپانیا دستور متوقف ساختن عملیات را در سال 2014صادر کرد. از سال 2015 دادگاه عالی اسپانیا حدود 20 نفر را که در جریان معامله و تصویب پروژه و ادامه آن دست داشتند گناهکار اعلام کرد. ( مقایسه کنید با وقوع چندین هزار پس لرزه در سرپل ذهاب و ثلاث باباجانی در حدود یکسال گذشته).

تغییر در الگوهای فشار پوسته زمین با استخراج و هدایت مقیاس های عظیم آب زیرزمینی (مانند آنچه در اورامانات در حال انجام است)  و نیزاکتشاف و استخراج نفت و گاز با تکنیک Hydrofracturing سبب ایجاد زلزله های مهیبی شده است. مانند زلزله لورکای اسپانیا در سال 2011 با مقیاس 1/5 ریشتر

وقوع بیش از 6000 زلزله به بزرگی 2 تا 3/7 در کرماشان طی یک سال گذشته، هیچ شکی از حیث القایی بودن این نوع زلزله ها باقی نمی گذارد. پروژه آب گرمسیری سپاه پاسداران که با حمایت 10 میلیارد دلاری شخص خامنه ای صورت گرفت با ساختن تونلی به طول 49 کیلومتر یکی از بزرگترین پروژه های آبی کشور محسوب می شود.

حال با نکاتی که ذکر شد احداث سد داریان در اورامان، انتقال آب رودخانه سیروان توسط تونل 49 کیلومتری از نوسود به دشت ذهاب و سپس ایلام و خوزستان و نیز حفاری های بسیار متعددی که با تکنیک شکست هیدرولیکی، شرکت لرزه نگاری تهران (به شهادت شاهدان) در اورامانات و سرپل ذهاب و با حمایت سپاه پاسداران، در ابخوانهای این مناطق ایجاد کرده و هنوز هم ادامه دارد، جای هیچ شکی را باقی نمی گذارد که زلزله های ایجاد شده ناشی از سد مرتفع داریان، تونل طویل نوسود و حفاریهایی است که شبانه روز در این منطقه جهت تخلیه و یا  هدایت مخازن آب زیرزمینی و یا احتمالا نفت و گاز این منطقه می باشد. تعداد زمین لرزه درشبانه روز تقریبا به هر ساعت یک عدد رسیده است که سبب ایجاد استرس، وحشت و مختل شدن کامل زندگی در شهرستان های سرپل ذهاب، ثلاث باباجانی، جوانرود، گیلانغرب و پاوه شده است. هیچ خانه ای در این شهرستان ها امن نبوده و جان صدها هزار نفر که در پریشانی کامل زندگی می کنند در معرض خطر است. 

 1               سد داریان

سد داریان به ارتفاع حدود 180 متر و حجم مخزنی 338 میلیون متر مکعب بی شک نه تنها ضربه سنگینی از لحاظ زیست محیطی و باستانی به منطقه وارد کرده است بلکه با شناسایی چندین گسل در بالادست آن مطمئنا یکی از عوامل زلزله خیزی منطقه خواهد بود. چه بسا زلزله های یکسال گذشته در شاهو بی ارتباط با حجم سنگین آب این سد نباشد اما مطمئنا در آینده زلزله های متعددی را در این ناحیه شاهد خواهیم بود.

 2             تونل نوسود

تونل نوسود یکی از بزرگترین پروژه های آبی غرب کشور به طول 49 کیلومتر است که از روستای هیروی شروع و تا نزدیکی های ازگله ادامه می یابد. هدف اصلی این تونل انحراف رودخانه بزرگ سیروان، مره خیل، لیله، زمکان و کردی قاسم به داخل مرزهای خود ایران و جلوگیری از خروج این رودخانه های خروشان به عراق می باشد. طی این تونل حدود 1میلیارد و پانصد هزار متر مکعب آب سالانه از کرمانشاه به دشت عباس خوزستان هدایت خواهد شد. هرچند شروع هدایت آب از دو قطعه این تونل آغاز نگردیده است اما با توجه به نقشه های زمین شناسی و نیز گذر این تونل از گسل های متفاوت بدون شک جریان این مقدار آب عظیم از تونل مذکور سبب فعال شدن گسل های خاموش و ایجاد زمین لرزه های فراوان در این منطقه خواهد نمود. ایجاد فشار اقتصادی و هیدروپولیتیکی بر روی اقلیم کردستان عراق نیز از دیگر پیامدهای این پروژه معروف به سامانه آب گرمسیری خواهد بود. طبق گفته خود مسئولین ایران یکی از اهداف این پروژه سیاسی – امنیتی بوده و سبب تجمیع و جایگذاری جمعیت زیادی در نوارهای مرزی غرب کشور به منظور بالا بردن امنیت این مناطق خواهد شد. حال معلوم نیست این تجمیع چگونه و به چه شکلی انجام شده، کدام شهر و یا روستاها را با تهدید (ایجاد زمین لرزه) و یا تطمیع ( پرداخت وام به عناوین گوناگون و یا اهدای زمین کشاورزی بصورت اجاره ای و …. ) تخلیه خواهند کرد و یا احتمالا دموگرافی منطقه را با مهاجران کدام منطقه کویری و بدون آب تغییر خواهند داد؟؟؟

 

این تونل و این پروژه نه تنها هیچ منفعتی به حال مردم کرمانشاه و ایلام بصورت کلان نخواهد داشت بلکه سبب هدر رفت این آب به شوره زارهای جنوب ایران خواهد شد و از سوی دیگر سبب کاهش چشمگیر سد دربندیخان در اقلیم کردستان شده و در آینده ای نزدیک سبب افزایش گرد و غبار در این منطقه خواهیم بود.

 طبق مطالعات انجام شده مقدار 382 لیتر در ثانیه آب این مناطق به درون تونل نشت می کند که این میزان به 11 میلیارد لیتر در سال می رسد.

 

3-               تکنولوژی شکست هیدرولیکی (Hydrofracturing)، خشکاندن چشمه ها و باغات منطقه و ایجاد زلزله

 

مطابق تازه ترین نقشه آبخوان های بزرگ دنیا، منطقه غربی استان کرمانشاه که تونل نوسود نیز در آن واقع شده، یکی از بزرگترین آبخوان های زیرزمینی خاورمیانه را در خود گنجانده است و بخش عظیم آن در زیر استان های کرکوک، دهوک، سلیمانیه واقع شده و نوار مرزی انتهایی آن غرب استان کرمانشاه می باشد. به گفته شاهدان عینی و مردم ساکن در این منطقه از روستای هیروی نوسود گرفته تا ازگله و سرپل ذهاب ( امتداد تونل نوسود)، چند سالی است که شرکت لرزه نگای تهران و نیز شرکت های حفاری نفت ایران به بهانه اکتشاف نفت و نیز با راه انداختن شایعه هدایت رگه نفت کرکوک به سمت ایران!!! در میان مردم عادی اقدام به حفاری های عمیق در این مناطق نموده اند. حکومت با پرداخت حقوق بسیار بالا به مردم محلی، ایجاد اشتغال موقت نموده و از آنان و قاطرهایشان جهت حمل آب شرب و وسایل خوراکی و … با توجه به صعب العبور بودن این مناطق مرتفع و کوهستانی ( روستای هیرویی نوسود تا نزدیکی های ازگله) استفاده نموده است. شاهدان عینی گفته اند که در برخی مناطق، تجهیزات حفاری بوسیله هلیکوپتر به منطقه برده شده و حتی به مردم محلی که به خدمت گرفته شده اند اجازه نزدیک شدن به منطقه حفاری را نداده اند.

 

 آنچه امروز در این منطقه شاهدیم، خشک شدن بسیاری از باغات و چشمه هایی است که چندین قرن است مردم از آن استفاده کرده و منبع معیشتی و آبی مردم این منطقه بوده است. در عوض آب برخی از چشمه ها نیز افزایش یافته است که علت اصلی آن هدایت و تخلیه آبخوان های کوچک و بزرگ این مناطق با تکنیک شکست هیدرولیکی می باشد. طی این تکنیک حفاری های عمیق تا عمق 3 تا 5 کیلومتری زمین ایجاد شده و سبب تخلیه آبخوان موجود و یا هدایت آن خواهد شد.  این در حالی است که حفر خود تونل 49 کیلومتری نیز سبب ریزش آب زیر زمینی این مناطق به داخل تونل و محروم ماندن هزاران نفر از آبی بوده که بدلیل خشکیده شدن چشمه ها و سرازیر شدن آب منطقه به داخل تونل گردیده است.

 

از دیگر پیامدهای این عملیات، خشک شدن درختان ون (دپسته وحشی) این مناطق در آینده ای نزدیک می باشد که هزاران سال است منبع درآمدی مردم این منطقه بوده است.عملیات حفاری و شکست های هیدرولیکی توسط شرکت لرزه نگاری تهران در مناطق مرتفع سبب تخلیه آب این مناطق، و در مناطق کم ارتفاع و دشت،همچون ازگله، ثلاث باباجانی و سرپل ذهاب با فشار بر گسل های موجود ایجاد زمین لرزه های بسیار زیادی کرده است و بدلیل ادامه دار بودن عملیات تخلیه و هدایت آب های زیرزمینی در این مناطق تعداد و شدت لرزه ها زیاد و خطرناک می باشد.

با توجه به اعلام خود حکومت مبنی بر دست یابی به تکنولوژی حفاری تا آبخوان های ژرف و آزمایش این تکنولوژی در سیستان و بلوچستان، جای تعجب نیست که شاهد وقوع زمین لرزه در این استان نیز هستیم.

  4              وضعیت روانی و زندگی مردم شهرستان های ثلاث باباجانی و سرپل ذهاب

جای هیچ شکی نیست که سامانه آب گرمسیری و نیز عملیات حفاری عمیق در آبخوانهای ژرف غرب استان کرمانشاه توسط قرارگاه خاتم الانبیا و با بودجه حمایتی 10 میلیارد دلاری خامنه ای سبب ایجاد زمین لرزه های وحشتناک و چند هزار تعدادی در این منطقه شده است. با توجه به اثبات ایجاد زلزله توسط این عملیات و تکنولوژی ها، در سراسر دنیا، اکنون سپاه پاسداران و شخص رهبری مسئول مستقیم کشته شدن بیش از 4000 نفر، آواره شدن و بی خانمان شدن چند هزار خانوار و نیز چادر نشین شدن کل شهرهای ثلاث باباجانی، سرپل ذهاب و همه ی روستاهای این دو شهرستان و نیزبرخی از روستاهای شهرستان های گیلانغرب و جوانرود طی زلزله های یک سال اخیر، می باشد. مردم در شهرهای ثلاث باباجانی و سرپل ذهاب و روستاهای متبوعه، به شدت روال عادی زندگی خود را از دست داده و دیگر نمی توانند در خانه های ویران شده و ترک خورده خود با طیب خاطر زندگی کنند. شرم آورترین بخش ماجرا امهال با منت 2 ساله  وامهایی است که به مردم منطقه داده اند و از آن شرم آور تر نیز دادن وام به مردم جهت تعمیر و بازسازی خانه های ویران شده خود می باشد با وجود اینکه می دانند عملیات و زلزله ها همچنان ادامه داشته و بسیاری از خانه هایی که با وام حکومتی تعمیر شده اند، دوباره طی زلزله 3/6 ریشتری اخیر، این بار به کلی تخریب گردیده اند.

راستی چرا ادارات و اماکن دولتی و حکومتی در ثلاث و سرپل بازسازی و تعمیر نمی شوند؟ آنهم یکسال پس از زلزله 7 ریشتری؟

این پروژه ها نه تنها زندگی، آب و امنیت جانی و روانی را از مردم گرفت بلکه با وجود این شرایط اسفناک جسمی و روحی، آنان را نیز بیش از پیش به حکومت بدهکار کرد و با هر بار زلزله مهیب فقط وعده توخالی  امهال وام را به مردم می دهند، گویی با این کار نهایت لطف را به آنان نموده و انگار نه انگار که خود، مسئول فجایع، کشتارها، خانه ویرانی ها و مختل کردن زندگی این مردم هستند. سقف مطلبه مردم این منطقه در این زمان، فقط و فقط زنده ماندن است و بس!!

کار این رژیم دیکتاتوری با وجود معیشت بسیار سخت و شرایط ناروای اقتصادی در مناطق زلزله زده نیز، به جایی رسیده که حتی در اعلام مقیاس ریشتری زلزله ها نشر اکاذیب کرده ومقیاس واقعی زلزله ها را اعلام نمی کند.

با شروع فصل سرما زندگی در چادر امکان پذیر نخواهد بود و اگر چاره ای اندیشیده نشود، کودکان، سالخوردگان و افراد بیمار اگر از گرسنگی، بیماری و گازگرفتگی جان سالم بدر ببرند، گزند و سوزش سرما آنها را امان نخواهد داد و افراد سالم نیز اگر از بیماری، سرما و گرسنگی جان سالم به در ببرند، استرس، فشار روانی و تنش های عصبی آنان را عذاب خواد داد. 

  

منابع

1-                      Ellsworth,W.L.(2013)”Injectioinduceearthquakes”. Science. 341 (6142):7. doi:10.1126/science.1225942

2-                      Hough, Susan E.; Page, Morgan (October 20, 2015). “A Century of Induced Earthquakes in Oklahoma?”. U.S. Geological Survey. Retrieved November 8, 2015.

3-                      Man-made geothermal earthquakes”. Anderson Springs Community Alliance. 2009. Retrieved April 28, 2016

4-                      Foulger, G. R., M. P. Wilson, J. G. Gluyas, B. R. Julian, and R. J. Davies

(2017). A global review of human-induced earthquakes, Earth Sci.

Rev. doi: 10.1016/j.earscirev.2017.07.008

5-                      Clarke, H., L. Eisner, P. Styles, and P. Turner (2014). Felt seismicity associated with shale gas hydraulic fracturing: The first documented example in Europe, Geophys. Res. Lett. 41, no. 23, 8308–8314.

6-                      Davies, R., G. Foulger, A. Bindley, and P. Styles (2013). Induced seismicity and hydraulic fracturing for the recovery of hydrocarbons, Mar.

Petrol. Geol. 45, 171–185.

7-                      Ellsworth, W. L. (2013). Injection-induced earthquakes, Science 341,

no. 6142, 1225942.

8-                      Gupta, H. K. (2002). A review of recent studies of triggered earthquakes by artificial water reservoirs with special emphasis on earthquakes in Koyna, India, Earth Sci. Rev. 58, no. 3, 279–310.

9-                      Keranen, K. M., M. Weingarten, G. A. Abers, B. A. Bekins, and S. Ge (2014). Sharp increase in central Oklahoma seismicity since 2008 induced by massive wastewater injection, Science 345, no. 6195, 448–451.

10-                    Kundu, B., N. K. Vissa, and V. K. Gahalaut (2015). Influence of anthropogenic groundwater unloading in Indo-Gangetic plains on the 25 April 2015 Mw 7.8 Gorkha, Nepal earthquake, Geophys. Res. Lett. 42, no. 24, 10,607–10,613.

11-                    Li, T., M. F. Cai, and M. Cai (2007). A review of mining-induced seismicity in China, Int. J. Rock Mech. Min. Sci. 44, no. 8, 1149–1171.

12-                    McGarr, A., D. Simpson, and L. Seeber (2002). Case histories of induced and triggered seismicity, in International Handbook of Earthquake and Engineering Seismology, Vol. 81A, Academic Press, San Diego, California, 647–661.

13-                    Yeck,W. L., G. P. Hayes, D. E. McNamara, J. L. Rubinstein,W. D. Barnhart, P. S. Earle, and H. M. Benz (2017). Oklahoma experiences largest earthquake during ongoing regional wastewater injection hazard mitigation efforts, Geophys. Res. Lett. 44, no. 2, 711–717.

14-                    Suckale, J. (2009). Induced seismicity in hydrocarbon fields, Adv. Geophys. 51, 55–106.

15-                    A.R. Shahidi, M. Vafaeian, 2005. Analysis of longitudinal profile of the tunnels in the active faulted zone and designing the fexible lining. Tunnelling and Underground Space Technology, 243-221.

16-                    Youssef M.A. Hashash, Jeffrey J.Hook, et al. 2001. Seismic design and analysis of underground structures. Tunnelling and Underground Space Technology, 247-293.

17-                    Huang, Y., Ellsworth, W. L., and Beroza, G. C.: Stress drops of induced and tectonic earthquakes in the central United States are indistinguishable, Science Advances, 3, e1700772, https://doi.org/10.1126/sciadv.1700772, 2017.

18-                    van der Elst, N. J., Page, M. T., Weiser, D. A., Goebel, T. H. W., and Hosseini, S. M.: Induced earthquake magnitudes are as large as (statistically) expected, J. Geophys. Res.-Sol. Ea., 121, 4575– 4590, https://doi.org/10.1002/2016JB012818, 2016.

19-                    Yabe, Y., Nakatani, M., Naoi, M., Philipp, J., Janssen, C., Watanabe, T., Katsura, T., Kawakata, H., Georg, D., and Ogasawara, H.: Nucleation process of an M2 earthquake in a deep gold mine in South Africa inferred from on-fault foreshock activity, J. Geophys. Res.-Sol. Ea., 120, 5574–5594, 2015.

20-                    Yeck, W. L., Weingarten, M., Benz, H. M., McNamara, D. E., Bergman, E. A., Hermann, R. B., Rubinstein, J. L., and Earle, P. S.: Far-field pressurization likely caused on of the largest injection induced earthquakes by reactivating a large preexisting basement fault structure, Geophys. Res. Lett., 43, 1–10, 2016.

21-                    Tani M (2003) Circular tunnel in a semi-infinite aquifer. Tunn Undergr Space Technol 18:49–55

22-                    M. R. Mansouri Daneshvar & M. Ebrahimi & H. Nejadsoleymani, Investigation of mining-induced earthquakes in Iran within a time window of 2006–2013, J Seismolhttps://doi.org/10.1007/s10950-018-9776-3