بالا گرفتن تنش سیاسی در ترکیه‌ پس از انتخابات پارلمانی و لاینحل گذاشتن مسائل داخلی. ابراهیم قاسمی زاد

این دوره‌ انتخابات پارلمانی در ترکیه‌ بالانس قدرت سیاسی را در ترکیه‌ دگرگون نمود. دولت اردوغان با از دست دادن نزدیک به‌ ده‌ درصد آرا قبلی خود دیگر نمی تواند تک تاز میدان سیاسی ترکیه‌ باشد.
حزب عدالت و توسعە برای تشکیل دولت جدید ناگزیر به‌ ائتلاف با یکی از سه‌ حزب پیروز در انتخابات یا‌ روی آوری به‌ انتخابات زودهنگام می باشد. اتفاقات اخیر در ترکیه‌ و ترور خونین شهر مرزی سوروج که شهید شدن 32 نفر و زخمی شدن بیش از 100 نفر از دانشجویان و سوسیالیست های سراسر ترکیه‌ را در پی د اشت، همچنین گفتارهای تنش آفرین حزب حاکم بعد از شکست در انتخابات و ظن همکاری این حزب با تندروها و تروریست های اسلامی داعش، پایبند نبودن آن به‌ پروسه‌ آشتی با کردها و بسیار مسائل داخلی دیگر روز به‌ روز از محبوبیت حزب عدالت و توسعه‌ کاسته‌‌ و دایره‌ اعتماد نزد رای دهندگان به‌ این حزب را تنگ ترکردە‌ است. با در نظر گرفتن این مسائل، ظاهرا حزب اردوغان چاره‌ای جز تشکیل حکومت ائتلافی ندارد، مسالەای کە خود دشواریهای زیادی را در بر دارد.

دیدار ها و گفتگو ها جهت تشکیل دولت ائتلافی ادامه‌ دارد. ولی باید توجه‌ داشت که‌ چه‌ نوع ائتلافی می تواند تب تنشهای سیاسی موجود در ترکیە را کاهش دهد؟ علاوه‌ بر دو حزب رقیب؛ یعنی حزب حاکم و حزب جمهوری خلق و حزب نژادپرست حرکت ملی، با پیروزی حزب دموکراتیک خلق ها (ه د پ) در انتخابات پارلمانی آلترناتیو دیگری به‌ این گزینه‌ ها افزوده‌ شده.‌ ولی اگر به‌ نوع دیدگاه و برنامه‌ این احزاب توجه‌ کنیم، امکان همکاری بین آنها بسیار محدود، و گاه ناممکن بە نظر میرسد. برای مثال ائتلاف حزب جمهوری خلق (ج ه پ) و یا حزب عدالت و توسعه‌ (آ ک پ) با حزب حرکت ملی (م ه پ) تقریبا ناشدنی بنظر میرسد، زیرا این احزاب در صفوف خود اعضایی از ملیتهای عرب، ترک و کرد دارند و تا حدودی از طرح خواستهای دمکراتیک نمیهراسند، ولی این مسالە برای حزب حرکت ملی هضم شدنی و قابل قبول نیست.

بعد از دیدار با این احزاب، دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی با پیشنهاد کمال کلیچدار آوغلو که‌ خواهان پست نخست وزیری در این ائتلاف بود مخالفت نمود و اعلام کرد که‌ ما می توانیم نقش اپوزیسیون مادر را داشته‌ باشیم. با این بیان امکان تشکیل دولت از سوی آنها بی نتیجه‌ ماند. اگر همه‌ گزینه‌ ها را در نظر بگیریم باز کار مشکلی است تشکیل ائتلاف از سوی م ه پ و ه د پ جای بحث نیست زیرا امکان پذیر نیست. همچنین ه دپ با ج ه پ نیز گزینه‌ به‌ جایی نمیباشد زیرا کمالیست های حزب جمهوری خلق تمایلی بە همکاری با حزب دمکراتیک خلقها نشان نمیدهند و این بی میلی امکان همکاری بین طرفین را ناممکن میسازد.

حزب دمکراتیک خلقها از همان ابتدا همکاری با حزب عدالت و توسعه‌ را رد نمود، هر چند در طی نشست های چند جانبه‌ بین احزاب نشستی از سوی آنها انجام گرفت و حزب ه د پ پیشنهادهایی را ارائه‌ نمود که‌ میتوانست باب همکاری بین این دو حزب را بگشاید، ولی حزب عدالت و توسعه‌ حاضر به‌ انجام هیچ یک از این شرایط نشد.

حال با این اوضاع تنها کوالیسیون یا ائتلافی که‌ می تواند صورت بگیرد ائتلاف حزب عدالت و توسعه‌ با حزب جمهوری خلق می باشد. ترکیب تشکیلاتی، پایگاە اجتماعی، خواستها و برنامە سیاسی و گاە بلند پروازیهای رهبران دو حزب، و از همە مهمتر پایگاە محکم و گاە موازی دو حزب در مقتدرترین نهاد تصمیم گیری در کشور، یعنی ارتش زمینە همکاری سیاسی و ائتلاف بین دو حزب را فراهم میکند. از سوی دیگر آقای کمال قلیچدار آوغلو سیاستمدار انعطاف پذیری میباشد نرمش او برای آ ک پ مناسب به‌ نظر می رسد، زیرا چنین سازشی را نمی توان در باغچلی و یا دمیرتاش دید. چرا کە یکی از آنها خود را حامی حقوق ترک ها می پندارد و دیگری طرف دار برابری تمام خلق های ترکیه‌ می باشد.

در نهایت چنین بە نظر میرسد کە تنها احتمال موجود، ائتلاف بین حزب عدالت و توسعه‌ با حزب جمهوری خلق است. در صورتی که‌ حزب عدالت و توسعه‌ تعدای پست وزارتخانه‌ای به‌ طرف مقابله‌ واگذار نماید و گاه گداری نیز حق و حقوقی را برایشان قائل شود می تواند به‌ راحتی آن حزب را با خود هم رای نماید. ظاهرا این راە حل تنها راه نجات ترکیە از بحران سیاسی کنونی می باشد. ولی حتی در صورت حل اختلافات بین احزاب و تشکیل دولت ائتلافی دو حزب نامبردە، باز چنان تغییر محسوسی در سیاست ترکیه‌ رخ نخواهد داد. چنین ائتلافی شاید در آینده‌، بخصوص در انتخابات آتی مسیر را برای احزاب دیگر، بویژە حزب دمکراتیک خلقها برای تبدیل شدن به‌ اپوزیسیون مادر هموارتر کند. در هر دو حالت، چنین بە نظر میرسد کە حزب دمکراتیک خلقها تا اینجا برنده‌ میدان سیاسی ترکیە بوده‌ و اعتماد زیادتری را در بستر جامعە کسب کردە است.

در صورتیکه ائتلاف بین آ ک پ و ج ه پ سر نگیرد و کار به‌ انتخابات زود هنگام بیانجامد باز این چهار حزب با هم به‌ رقابت می پردازند، چرا کە گمان نمیرود توازن سیاسی بین این احزاب بە طور جدی تغییر پیدا کند. اینبار بە احتمال قوی حزب اردوغان تعداد بیشتری از آرای خود را از دست خواهد داد، ولی همچنان پیشتاز باقی خواهد ماند. شاید حزب حرکت ملی همان سطح آرا قبلی خود را حفظ خواهد کرد. حزب جمهوری خلق و حزب دمکراتیک خلقها با کمی افزایش آرا شاید موقعیت خود را بیشتر تثبیت کنند. ولی باز برای تشکیل دولت، حزب برندە نیاز به‌ ائتلاف با یکی از احزاب دیگر دارد. از این رو، شاید کم دردسرترین راە حل در موقعیت کنونی ترکیە، احئتلاف بین دو حزب قدرتمند ترکیە، آ ک پ و ج ه پ باشد، ائتلافی کە در اولین قدم باید مسالە صلح با جنبش کردستان، مبارزە با تروریسم داعش و جلوگیری از افت اقتصاد ترکیە را در اولویت کارهای خود قرار دهد.